توضیحات
گاز اکسیژن
اکسیژن یکی از عناصر شیمیایی در جدول تناوبی است که نشان شیمیایی آن O و عدد اتمی آن 8 است.
تاریخچه
اکسیژن به طور مستقل در سال ۱۷۷3 توسط کارل ویلهلم شیله و نیز توسط جوزف پریستلی در سال 1774 کشف شد، ولی به دلیل انتشار زودتر این کشف توسط پریستلی، وی را کاشف اکسیژن می دانند. اکسیژن از سوی آنتوان لاوازیه در سال ۱۷۷۴ به این اسم نام‌گذاری شد.
منابع
اکسیژن در مقیاس تجاری از میعان و سپس تقطیر هوا به دست می‌آید. برای تهیه اکسیژن با خلوص بسیار بالا به طور معمول لازم است که محصول را از یک دستگاه جداسازی هوا طی یک مرحله خالص سازی و تقطیر ثانویه به دست آورد. از سوی دیگر این گاز با خلوص بالا میتواند از الکترولیز آب نیز تولید شود. اکسیژن با خلوص پایین تر را از طریق روش غشایی تولید می کنند.
کاربردها
- بسیاری از صنایع شیمیایی از اکسیژن خالص برای انجام واکنش های اکسیدی استفاده می کنند.
- از اکسیژن بسیار خالص در تشکیل سیلیکون دی اکساید و اکسیدهای فلزی، و در ترکیب با هیدروکربن ها برای تراش سیلیکون به کار می رود.
- اکسیژن در ترکیب با هیدروژن به عنوان سوخت در مشعل جوشکاری، لحیم کاری، شیشه گری و آب بندی تیوپ ها برای بسیاری از قطعات الکترونیکی کاربرد دارد.
- اکسیژن در فرآیند تولید فیبر نوری به کار می رود.
- از متان و اکسیژن بسیار خالص در راکتورهای هسته ای پیش سردشده با گاز (AGR) استفاده می شود تا بالانس کربن (CO2) به عنوان خنک کننده در مرکز هسته ای حفظ شود.
- اکسیژن به‌عنوان اکسید کننده کاربرد بسیار زیادی دارد.
- اکسیژن به جای هوا در محفظه سوختن در بسیاری از صنایع جهت افزایش دما به کار می رود که متداولترین آن ها صنایع شیشه، استیل و سیمان است.
- در صنایع غذایی هنگام حمل و نقل ماهی زنده و غذاهای دریایی به کار می رود.
- در صنایع دارویی و شیمیایی، برای آب بندی به وسیله شعله ی آمپول های شیشه ای محصول نهایی استفاده می شود.
- برای غنی کردن هوا در هنگام تخمیر از گاز اکسیژن استفاده می شود.
- در جوشکاری و برش کاری استفاده می شود.
- این گاز می تواند به عنوان گاز کالیبراسیون به کار رود.
- این گاز را در برخی موارد در بسته بندی با اتمسفر اصلاح شده (MAP) در صنایع غذایی استفاده می کنند. در این حالت گاز اکسیژن به صورت خالص یا در ترکیب با نیتروژن یا کربن دی اکسید به کار می رود.
اطلاعات ایمنی
اکسیژن اکسیدکننده است و جزء گازهای آتشگیر محسوب نمی شود. ولی می تواند سبب شدت آتش شده و در صورت گرما دیدن منفجر شود. تمامی اتصالات و شیرهای سیلندر اکسیژن باید عاری از هرگونه گریس و روغن باشد چراکه در تماس با اکسیژن سبب انفجار آن می شود. تنفس پیوسته این گاز در غلظت های بالاتر از 75% سبب تهوع، سرگیجه، تنفس سخت و تشنج می شود. همچنین این گاز در شرایط عادی پایدار است. با روغن ها، گریس، هیدروکربن ها و مواد آتشگیر ناسازگار است. همچنین با بونا اِن، بوتیل رابر، نئوپرن و ویتون سازگاری ندارد.
