کالیبراسیون فرآیندی ضروری و مهم برای کلیه ابزارهای آزمایش و اندازه گیری می باشد. گاز کالیبراسیون ترکیبی از اجزای گازی است که به عنوان مرجع مقایسه ای در کالیبراسیون ابزارهای تحلیلی مانند آنالایزر گاز یا شناساگرهای گاز استفاده می شود.
دستگاه های اندازه گیری گازها به دو نوع ویژه و عمومی تقسیم بندی می شوند. آنالایزرها یا دتکتورهای ویژه دستگاه هایی هستند که یک نوع ماده خاص ( و یا یک خانواده از مواد) را اندازه گیری می کنند. این دستگاه های معمولا با یک گاز صفر (zero calibration gases) و یک یا تعداد بیشتری گاز اسپن (span calibration gases)کالیبره می شوند.
گاز کالیبراسیون صفر، به طور معمول یک گاز خالص است که عاری از جزئی می باشد که قصد شناسایی آن را داریم. این گاز خالص باید همانند گاز بالانس مخلوط نمونه یا همان گازی که جزء شناسایی شونده در آن قرار دارد، باشد. برای مثال در اندازه گیری مقدار گاز کربن مونوکسید در هوا، جهت کالیبراسیون نقطه صفر دستگاه آنالایزر، هوای خشک که عاری از گاز کربن مونوکسید است یک گازکالیبراسیون صفر محسوب می شود.
خلوص گاز صفر مورد استفاده برای تنظیم نقطه صفر در دستگاه بسیار مهم است و برای کاربرد مورد نظر باید به اندازه کافی بالا باشد. آلودگی گازهای صفر می تواند نتایج اندازه‌گیری های تحلیلی را به میزان قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد. ناخالصی هایی که در غلظت های کم و در حد ppb وجود دارند ، می توانند عواقب جدی داشته باشند ، به خصوص اگر این ناخالصی ها بخشی از نمونه مورد آنالیز باشند یا اگر فرد آنالیزکننده مطمئن نیست که کدام اجزا در نمونه وجود دارند. معمولا گازهای صفر مورد استفاده در آزمایشگاه ها ، خلوصی مابین 99.999% تا 99.99999% دارند.
گازهای اسپن، که معمولاً حاوی مقادیر جزئی از گاز مورد اندازه‌گیری در بازه غلظت مشخص هستند، اجازه می دهند تا دستگاه آنالایزر در مقداری متناسب با آن غلظت کالیبره شود.
برخی از رایج ترین گازهای استاندارد که در کالیبره کردن دتکتورهای گازی ویژه مورد استفاده قرار می گیرند، به شرح زیر است:
- مخلوط های مورد کاربرد در تنظیم کردن دتکتورهای محیطی که جهت شناسایی نشت گاز آتش گیر، خطرات حریق و هشدار دادن به کارکنان مورد استفاده قرار می گیرند. این مخلوط ها معمولا حاوی ترکیبی از 20، 40، 50 یا 60 درصد حد آستانه پایین(LEL) گاز آتش گیر مورد اندازه گیری و هوا می باشند. برای مثال ترکیب گاز متان به میزان 50درصد LEL آن و هوا از جمله پر مصرف ترین گازهای استاندارد دتکتورهای محیطیست که در پالایشگاه های گاز طبیعی کاربرد دارد.
- مخلوط های حاوی گازهایی که استنشاق بیش از حد آنها سلامتی پرسنل را تحت تاثیر قرار می دهد و حدود مواجهه شغلی مشخصی برای آن ها تعیین شده است. این گازها در کالیبراسیون دتکتورهای محیطی پالایشگاه ها و سایت های پتروشیمی و … مورد استفاده قرار می گیرند. می توان از مخلوط گازی حاوی مقادیر بسیار کمی از گاز H2S در هوا یا نیتروژن بعنوان نمونه ای از این نوع گاز های استاندارد نام برد.
دستگاه های اندازه گیری عمومی دستگاه هایی هستند که برای آنالیز انواع گسترده ای از مواد مورد استفاده قرار می گیرند. کروماتوگرافی گازی را می توان بعنوان یک آنالایزر عمومی نام برد که اغلب با ایجاد یک خط یا نمودار کالیبراسیون، گستره ی اندازه گیری مورد نظر را در بر میگیرد. گازهای استاندارد بعنوان نقاط مختلف کالیبراسیون برای تشکیل منحنی کالیبراسیون کاربرد دارند.
مخلوط های گازی سری G
این مخلوط ها که در دستگاه های تست سیستم های گرمایشی مورد استفاده قرار می گیرند، از ترکیب انواع هیدروکربن ها با هم و یا با گازهایی مثل هیدروژن و نیتروژن به دست می آیند.
ماده اصلی گاز طبیعی، متان و اجزای دیگر آن، دی اکسید کربن، هیدروژن، نیتروژن و برخی دیگر از هیدروکربن ها هستند. مقدار هر جزء، بر میزان حرارت قابل تولید از سوخت مؤثر است. به همین علت تعیین میزان مصرف انرژی هر یک از انواع دستگاه های گرمایشی مهم است. تمام تجهیزاتی که از گاز طبیعی استفاده می کنند، با ترکیبات مختلف گاز طبیعی مورد آزمایش قرار می گیرند تا عملکرد و میزان تولید کلی گرما را مورد آزمایش و بررسی قرار دهند. از انواع گاز کالیبراسیون سریG می توان G20، G21، G30،G31 و … را نام برد.
فرافن گاز تهران با بهره گیری از دانش فنی کارشناسان خود و با دارا بودن گستره وسیعی از مواد اولیه، توانایی ساخت انواع مخلوط های گازی کالیبراسیون با ترکیبات متفاوت بسته به نیاز مشتریان را دارد.
